Nguyên tắc bảo đảm TTATGT đường bộ là một nội dung của bảo vệ an ninh, trật tự

Trong Luật Giao thông đường bộ năm 2008 đã quy định trách nhiệm của các Bộ, ngành, UBND các địa phương song việc xác định cơ quan chịu trách nhiệm chính về TTATGT đường bộ chưa rõ ràng, rành mạch dẫn đến chồng chéo khi tổ chức thực hiện.

Do đó, trong dự án Luật TTATGT đường bộ đã xác định nguyên tắc bảo đảm TTATGT đường bộ là một nội dung của bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội. Dự án luật quy định phát huy sức mạnh của các cơ quan, tổ chức, cá nhân đối với công tác bảo đảm TTATGT.

Luật quy định nguyên tắc: Nhà nước khuyến khích các tổ chức, cá nhân nghiên cứu, chuyển giao ứng dụng khoa học công nghệ vào công tác bảo đảm TTATGT đường bộ; khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia phối hợp bảo đảm TTATGT đường bộ.

Bảo vệ trẻ em và người yếu thế - tính nhân văn của dự luật

Xuất phát từ nguyên tắc cơ bản là bảo vệ quyền con người, dự án Luật TTATGT đường bộ đã có nhiều quy định để đảm bảo cho trẻ em và nhóm người yếu thế được ưu tiên, quan tâm, bảo vệ khi tham gia giao thông. Theo đó, dự luật quy định quy tắc chung cơ bản: Người điều khiển phương tiện tham gia giao thông phải chú ý bảo đảm an toàn cho người đi bộ, người đi xe đạp, trẻ em, người già và người khuyết tật.

Dự luật dành riêng 1 điều để quy định về người đi bộ, người khuyết tật, người già yếu, trẻ em tham gia giao thông. Trong đó, đối với người khuyết tật, già yếu, trẻ em đã đặc biệt được quan tâm.Với những quy định rất nhân văn dành cho trẻ em, người khiếm thị, người mắc bệnh tâm thần, hạn chế về mặt trí tuệ  phải có người dắt khi qua đường hoặc khi tham gia giao thông.

Mọi người đều phải có trách nhiệm giúp đỡ người khuyết tật, người già yếu, trẻ em dưới 7 tuổi khi đi qua đường. Quy định này xuất phát từ đạo nghĩa, từ ý thức nhân văn của người Việt Nam và phù hợp với Công ước quốc tế về giao thông đường bộ (Công ước Viên năm 1968).

Dự luật bắt buộc người điều khiển phương tiện phải quan sát, giảm tốc độ hoặc dừng lại nhường đường cho người đi bộ, xe lăn của người khuyết tật qua đường an toàn không chỉ tại nơi có vạch kẻ đường hoặc báo hiệu khác dành cho người đi bộ, mà tại nơi không có vạch kẻ đường cho người đi bộ, nếu quan sát thấy người đi bộ hoặc nhóm người yếu thế đi qua đường thì cũng phải giảm tốc độ hoặc dừng lại nhường đường cho họ. Đối với trường hợp nơi có đèn tín hiệu vàng nhấp nháy được đi, người điều khiển phương tiện cũng phải chú ý quan sát, giảm tốc độ hoặc dừng lại nhường đường cho người đi bộ qua đường. 

Với quy định: "Nhà nước có chính sách hỗ trợ cho người khuyết tật trong đào tạo lái xe", luật cho phép người khuyết tật điều khiển phương tiện tham gia giao thông được cấp giấy phép lái xe phù hợp với loại xe và tình trạng khuyết tật và cũng phải đảm bảo tiêu chuẩn sức khỏe theo quy định của ngành y tế.

Quy định này được xem là tiến bộ, phù hợp với xu thế phát triển phương tiện dành cho người khuyết tật, tạo điều kiện cho người yếu thế khi tham gia giao thông. Không chỉ với môtô, hiện nay trên thế giới đã phát triển rất nhiều loại xe dành cho người khuyết tật, trong đó có các phương tiện ôtô có thiết kế phù hợp.

Dự án luật cũng đề ra hàng loạt quy định về bảo vệ trẻ em, gồm: Quy định việc không để trẻ em ngồi hàng ghế trước (vị trí ghế cạnh người lái xe) trên xe ôtô khi tham gia giao thông đường bộ. Đối với trẻ em dưới 4 tuổi phải được chở bằng ghế thiết kế dành cho trẻ em. Người lái xe có trách nhiệm kiểm tra, hướng dẫn việc thắt dây an toàn cho trẻ em.

Kết hợp với các quy định khác về quy tắc tham gia giao thông đường bộ, không chỉ là việc tiếp thu quy định của Công ước Viên năm 1968, mà còn đặt trẻ em, thế hệ tương lai vào vị trí trung tâm cần được bảo vệ an toàn tuyệt đối khi tham gia giao thông.

Xây dựng quy tắc giao thông đường bộ văn minh

Dự án Luật TTATGT đường bộ đã kế thừa từ Luật Giao thông đường bộ (2008), đồng thời tiếp thu có chọn lọc những quy tắc giao thông của Công ước Viên năm 1968 và từ nghiên cứu, tổng kết thực tiễn công tác bảo đảm TTATGT trong những năm qua, để xây dựng bộ quy tắc giao thông đường bộ văn minh, hiện đại. Đã mô tả, làm rõ hơn một số quy tắc như tránh, vượt, chuyển hướng, chuyển làn, sử dụng còi, đèn tín hiệu, giao thông trên đường cao tốc, trong hầm đường bộ... Trong đó có một số quy định mới như:

Quy định về những trường hợp nguy hiểm người điều khiển phương tiện tham gia giao thông gặp phải trên đường, thì phải giảm tốc độ để có thể dừng lại một cách an toàn. Như các trường hợp: Nhường đường cho người đi bộ; có báo hiệu cảnh báo nguy hiểm hoặc có chướng ngại vật trên đường; chuyển hướng xe chạy hoặc tầm nhìn bị hạn chế; qua nơi giao nhau; tránh xe chạy ngược chiều hoặc khi cho xe chạy sau vượt...

Quy định này sẽ giúp hạn chế cơ bản tình trạng phóng nhanh, vượt ẩu, nhất là khi đi đến những đoạn đường nguy hiểm, nơi ngã ba, ngã tư khi người điều khiển phương tiện có thói quen đi cố để vượt qua đèn tín hiệu giao thông. Mặt khác, quy định này cũng giúp cho việc xác định lỗi chính xác giữa các bên nếu xảy ra tai nạn giao thông (TNGT).

Dự án luật đã bổ sung quy định đối với tình huống vượt xe, nếu trường hợp người điều khiển phương tiện phía trước quan sát phần đường phía trước có chướng ngại vật hoặc không đủ điều kiện an toàn, thì phải bật tín hiệu chuyển hướng sang trái hoặc đưa tay trái ra hiệu cho xe phía sau biết là chưa vượt được. Quy định này sẽ giúp giảm thiểu nhiều vụ TNGT và thương vong, do hiện nay lỗi tránh vượt sai quy định là nguyên nhân chính của nhiều vụ TNGT gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

Dự luật quy định rõ khái niệm về trạng thái dừng và đỗ xe: "Dừng xe là trạng thái đứng yên tạm thời của phương tiện giao thông trong một khoảng thời gian cần thiết đủ để cho người lên, xuống phương tiện, xếp dỡ hàng hóa, kiểm tra kỹ thuật xe"; "đỗ xe là trạng thái đứng yên của phương tiện không giới hạn thời gian".

Đồng thời quy định chặt chẽ việc người lái xe phải thực hiện các biện pháp bảo đảm an toàn khi dừng và đỗ xe như: Phải có tín hiệu báo cho người điều khiển phương tiện khác biết khi vào vị trí dừng xe, đỗ xe; khi đỗ xe, chỉ được rời khỏi xe khi đã kéo phanh tay hoặc thực hiện các biện pháp an toàn; việc dừng, đỗ xe không làm ảnh hưởng đến người đi bộ và các phương tiện tham gia giao thông… Khi hạ tầng giao thông đủ điều kiện, UBND cấp tỉnh quy định các điểm chỉ được dừng, đỗ xe trên đường phố.

Đưa ra quy tắc giao thông có quy định về mở cửa xe, trong đó đặt ra yêu cầu với người lái xe, người ngồi trên xe ôtô trước khi mở cửa phải quan sát phía trước, phía sau và bên phía mở cửa xe, khi thấy an toàn mới được mở cửa, đồng thời không được mở cửa, để cửa mở khi phương tiện đang di chuyển. Việc quy định cụ thể về mở cửa xe sẽ giúp hạn chế nhiều vụ TNGT xuất phát sự bất cẩn của lái xe và người ngồi trên xe ôtô.

Đối với giao thông trên đường cao tốc, bên cạnh những quy định trước đây về ra và vào đường cao tốc, không chạy quá tốc độ tối đa và dưới tốc độ tối thiểu, không chạy xe ở làn dừng khẩn cấp; dừng, đỗ xe đúng nơi quy định… dự luật còn đưa thêm quy định mang tính an toàn cao đối với người lái xe, người điều khiển xe máy chuyên dùng bị sự cố phải đưa xe ra khỏi phần đường xe chạy, phải có trách nhiệm trong trường hợp không thể di chuyển phương tiện được, phải có báo hiệu bằng đèn khẩn cấp và đặt biển hoặc đèn cảnh báo về phía sau xe khoảng cách tối thiểu 150 mét, nhanh chóng báo cho cơ quan Công an hoặc cơ quan quản lý đường cao tốc.

Quy định cụ thể về tín hiệu của các xe được quyền ưu tiên như: xe chữa cháy, xe quân sự, Công an, xe cứu thương, xe hộ đê... Các xe ưu tiên khi di chuyển phải có tín hiệu đèn, còi theo quy định, riêng xe quân sự, Công an phải có thêm cờ hiệu.

Dự luật cũng quy định riêng một điều về quản lý xe ôtô không người lái, phương tiện giao thông đa tính năng. Trong đó, xác định phương tiện loại hình này chỉ được hoạt động trong phạm vi quy định và phải bảo đảm các điều kiện về an toàn giao thông, an ninh, trật tự. Đây là việc đón đầu và định hướng tương lai đối với loại phương tiện mới, không người lái mà hiện thế giới đang nghiên cứu phát triển…

 Nguồn: Báo CAND.