Ngày 18/4/1946, Bộ Nội vụ ( nay là Bộ Công an) ra Nghị định số 121/NĐ-BNV quy định tổ chức bộ máy Việt Nam Công an vụ đồng thời thành lập lực lượng Công an ở các địa phương. Thi hành nghị định trên, tháng 5/1946, tỉnh Cao Bằng đã sáp nhập Ty Liêm phóng và Ban Cảnh sát thành Ty Công an Cao Bằng, do đồng chí Bình Trung làm Trưởng Ty. Quân số của Ty có khoảng 30 người, được tổ chức thành các bộ phận: Văn phòng, Trinh sát, Hành chính căn cước. Nhiệm vụ chủ yếu của lực lượng Công an là đấu tranh chống phản cách mạng và các bọn phạm tội khác để bảo vệ chính quyền cách mạng, bảo vệ nhân dân. Trong lực lượng Công an Cao Bằng, ngay từ đầu đã quan tâm giáo dục lòng yêu nước, ý chí căm thù địch, tinh thần quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ chủ trương chính sách của Đảng và những gương chiến đấu của đồng chí đồng đội.

          Tháng 5/1947, Chi bộ đảng của Ty Công an Cao Bằng được thành lập, do đồng chí Bình Trung - Trưởng Ty Công an làm Bí thư Chi bộ. Sự kiện này đã đánh dấu một bước ngoặt trong lịch sử Công an Cao Bằng về công tác chỉ đạo trực tiếp của cấp ủy Đảng trong công tác đảm bảo an ninh trật tự, thể hiện sự lớn mạnh của tổ chức Đảng trong ngành Công an.

          Trước hoàn cảnh chính quyền cách mạng còn non trẻ, phát xít Nhật đã đầu hàng đồng minh, bọn tay sai hoang mang giao động, bộ máy cai trị của chúng hầu như tan rã, nhưng các đảng phái phản động như: Đại Việt, Việt Nam quốc dân đảng, bọn mật thám chỉ điểm vẫn còn tồn tại, khi quân Tưởng với danh nghĩa đồng minh kéo vào để giải giáp vũ khí quân đội Nhật thì bọn chúng đều ngóc đầu dậy chống phá quyết liệt. Quân Tưởng và bè lũ tay sai đi đến đâu cũng có các hành động khiêu khích, bắt cóc, ám sát, giết hại cán bộ địa phương với mục đích hỗ trợ cho bọn phản động lật đổ chính quyền cách mạng. Tại các huyện biên giới, hàng chục toán phỉ lớn nhỏ nổi lên tiến hành các vụ giết người, cướp của, quấy phá, đe dọa chính quyền của ta ở cơ sở, gây nên tình hình mất ổn định, nhân dân hoang mang lo sợ. Trước tình hình đó lực lượng Công an đã tham mưu kịp thời cho cấp ủy, chính quyền và được sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh, trong thực hiện những đối sách khôn khéo chống "Thù trong, giặc ngoài ", tránh mắc mưu khiêu khích của địch, đồng thời tích cực điều tra nắm tình hình, chủ động đối phó, ngăn chặn những hành động phá hoại, cướp bóc của chúng. Phối hợp với lực lượng quân đội và nhân dân các dân tộc ở địa phương chiến đấu ngoan cường mưu trí dũng cảm, truy quét, dập tắt và làm tan rã những toán phỉ và các tổ chức phản động, trùng trị bọn đầu sỏ. Do vậy chính quyền cách mạng trong tỉnh được bảo vệ vững chắc, từng bước củng cố đi lên

          Chính quyền cách mạng của ta thành lập chưa được bao lâu thì lại phải đối phó với âm mưu của thực dân Pháp. Tháng 10/1947, quân Pháp nhảy dù xuống thị xã Cao Bằng và mở rộng chiếm đóng một số huyện trong tỉnh, chia cắt tỉnh ta thành nhiều vùng khác nhau. Bọn tề, ngụy, phỉ hoạt động ở những vùng địch kiểm soát, chúng xây dựng đồn bốt, tổ chức lính đi vây ráp và bức hại cán bộ cơ sở của ta, các loại tội phạm khác cũng lợi dụng thời cơ này nổi lên chống phá chính quyền cách mạng. Công an Cao Bằng đã phối kết hợp với các lực lượng vũ trang trong tỉnh, hiệp đồng chặt chẽ và tổ chức chiến đấu với tinh thần tiến công quyết liệt, chiến đấu dũng cảm, tiêu diệt địch và làm cho chúng tổn thất nặng nề. Các tổ điệp báo hoạt động tập trung ở vùng địch kiểm soát làm nhiệm vụ điều tra, nắm tình hình địch, ngăn chặn và tiêu diệt bọn mật thám, chỉ điểm, bọn tề ngụy phản động; mặt khác cũng làm tốt công tác vận động binh lính trong hàng ngũ của địch làm binh biến, mang vũ khí trở về tham gia hàng ngũ kháng chiến cứu nước. Làm tốt công tác xây dựng cơ sở bí mật, bảo vệ các cơ quan đầu não kháng chiến, phối hợp với các đơn vị vũ trang hướng dẫn, giúp đỡ người dân sơ tán an toàn.

          Năm 1950, cuộc kháng chiến chống Pháp chuyển sang giai đoạn mới: giai đoạn tổng phản công giành thắng lợi hoàn toàn, Trung ương Đảng quyết định mở chiến dịch biên giới. Thực hiện sự chỉ đạo của Công an Trung ương, Công an Cao Bằng đã tích cực phối hợp tham gia bảo vệ chiến dịch với các nhiệm vụ: Bảo vệ bí mật quân sự, các kế hoạch hành quân, trú quân của Bộ đội, bảo vệ nội bộ, chống địch do thám, chống các phần tử địch chui vào nội bộ… Chiến dịch biên giới thắng lợi, Cao Bằng hoàn toàn giải phóng. Sau khi tiếp quản Thị xã, Công an Cao Bằng đã tiếp nhận, quản lý, khai thác, giáo dục, phân loại và đề xuất các biện pháp xử lý hàng ngàn tù binh Pháp và tay sai. Qua công tác này, ta đã phát hiện và xử lý nhiều tên gián điệp và tay sai đế quốc đang trà trộn trong​ dân tại vùng giải phóng, đảm bảo giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội, từng bước góp phần ổn định mọi mặt đời sống nhân dân.

          Chiến dịch Điện Biên Phủ kết thúc thắng lợi, hòa bình được lập lại trên miền Bắc nước ta. Nhưng ở miền Nam, Mỹ và bè lũ tay sai đã cố tình ngăn cản việc thực hiện Hiệp định lập lại hòa bình ở Việt Nam. Chúng âm mưu nhằm biến Miền Nam thành thuộc địa kiểu mới của Mỹ. Do vậy Cao Bằng một lần nữa là hậu phương của đồng bào miền Nam ruột thịt. Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân Cao Bằng vừa xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa làm tròn nghĩa vụ của mình đối với tiền tuyến lớn. Công an Cao Bằng đã làm hết sức mình để bảo vệ công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội trong phạm vi toàn tỉnh. Vào thời điểm giặc Mỹ tăng cường ném bom bắn phá miền Bắc, bao vây, phong tỏa các cảng biển cũng như các tuyến giao thông đường bộ của ta, Cao Bằng lại trở thành cửa ngõ quan trọng trong việc tiếp nhận những nguồn hàng viện trợ của các nước xã hội chủ nghĩa.Từ giữa những năm 1960 đến năm 1972, các tuyến hàng viện trợ được vận chuyển qua địa phận Cao Bằng ngày một tăng lên với số lượng lớn. Lực lượng Công an đã triển khai xuống các địa phương ở dọc tuyến đường từ cửa khẩu Tà Lùng đến đèo Cao Bắc, tổ chức bảo vệ an toàn cho gần 30 nghìn lượt xe quá cảnh, vận chuyển được trên 82 nghìn tấn hàng viện trợ kịp thời chi viện cho chiến trường miền Nam.

          Đáp lại lời kêu gọi thiêng liêng của Chủ tịch Hồ Chí Minh "Không có gì quý hơn độc lập tự do", nhiều cán bộ, Đảng viên ưu tú thuộc lực lượng Công an Cao Bằng đã xung phong lên đường ra tiền tuyến sát cánh cùng lực lượng vũ trang miền Nam chống Mỹ và bè lũ tay sai. Trong cuộc chiến thầm lặng đầy gian khổ đó, nhiều đồng chí đã để lại một phần xương máu của mình, nhiều đồng chí đã hy sinh anh dũng vì sự nghiệp giải phóng miền Nam thống nhất Tổ quốc như liệt sỹ Bùi Khắc Khuê, Lâm Xuân Nhượng ...

          Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử đã đánh dấu một mốc son chói lọi của dân tộc Việt Nam; Bắc - Nam sum họp một nhà, đất nước hòa bình. Trong khi nhân dân ta vui mừng bắt tay vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội trên phạm vi cả nước thì các thế lực thù địch, phản động trong và ngoài nước vẫn tiếp tục ráo riết thực hiện âm mưu phá hoại công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội của nhân dân ta.

          Năm 1979 cuộc chiến tranh biên giới phía Bắc xảy ra. Từ những phút đầu của cuộc chiến, cùng với lực lượng vũ trang và nhân dân trong tỉnh, cán bộ chiến sĩ Công an đã chiến đấu rất dũng cảm và mưu trí, kiên cường bám trụ, phối hợp với bộ đội tiêu diệt nhiều địch, tổ chức cho dân sơ tán và bảo vệ an toàn cho nhân dân tại các khu hậu cứ. Đồng thời cùng với việc nắm tình hình, đã bóc gỡ nhiều tổ gián điệp, xóa bỏ các cơ sở chỗ dựa của chúng, không để cho chúng móc nối với các thế lực phản động ở bên ngoài gây bạo loạn, bắt nhiều tên gián điệp, chỉ điểm, thám báo, bảo vệ tuyệt đối an toàn các đồng chí lãnh đạo chủ chốt, các cơ quan đầu não của tỉnh, bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân. Trong cuộc chiến đấu bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia đã xuất hiện nhiều tấm gương dũng cảm ngoan cường như: Công an huyện Hòa An; Đồng chí Hoàng Văn Quản, Trưởng Công an huyện Hòa An, những gương liệt sỹ Phạm Hồng Anh, Phạm Hồng Phúc, Bế Văn Bính... các đồng chí đã anh dũng ngã xuống vì nghĩa vụ cao cả, thiêng liêng của mình đối với Tổ quốc.

          Sau cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc, lực lượng Công an Cao Bằng vẫn không ngừng nâng cao cảnh giác, ngày đêm kiên trì đấu tranh chống các kiểu chiến tranh phá hoại nhiều mặt của địch, đã tiếp tục thu được nhiều thắng lợi trên mặt trận đấu tranh chống gián điệp, thám báo, chống khiêu khích vũ trang, chống phá hoại tư tưởng, phá hoại kinh tế từ bên ngoài. Giai đoạn này cũng đã xuất hiện thêm 2 đơn vị anh hùng  lực lượng vũ trang nhân dân là Công an huyện Trà Lĩnh  và Công an xã ngọc Khê, huyện Trùng Khánh.

          Trong công cuộc đổi mới đất nước, đặc biệt là việc thực hiện Nghị quyết các Đại hội Đảng toàn quốc, lực lượng Công an Cao Bằng đã tự mình đổi mới về mọi mặt, tiến hành sắp xếp lại tổ chức, tinh giản biên chế và đổi mới phong cách làm việc; do vậy các công việc đã đi vào chuyên sâu có chất lượng hiệu quả. Công an Cao Bằng đã tích cực tham mưu cho Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh ra nhiều chỉ thị, kế hoạch chỉ đạo các ngành, các cấp chủ động tham gia đấu tranh ngăn chặn âm mưu "diễn biến hòa bình " của các thế lực thù địch, bảo vệ tốt nội bộ. Đấu tranh bảo vệ vững chắc chủ quyền an ninh biên giới, bảo vệ an toàn quá trình hoạch định, phân giới, cắm mốc; đấu tranh chống tham nhũng buôn lậu. Đồng thời tổ chức mở nhiều đợt phát động quần chúng tấn công truy các loại tội phạm và tệ nạn xã hội; quan tâm chỉ đạo phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc, xây dựng các tổ an ninh nhân dân ở từng thôn, xóm; Phát huy hiệu lực của các cụm an ninh liên hoàn, các cụm an ninh giáp ranh, gắn liền với việc xây dựng và củng cố chính quyền, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ cơ sở, tranh thủ người có uy tín trong đồng bào dân tộc ít người; tổ chức nhiều đợt phát động quần chúng tham gia đấu tranh chống việc tuyên truyền tà đạo của một số phần tử xấu vào vùng sâu, vùng xa, nơi đồng bào dân tộc ít người sinh sống. Làm tốt công tác đền ơn đáp nghĩa bằng cách nhận phụng dưỡng bà mẹ Việt Nam anh hùng, quan tâm thường xuyên tới công tác đảm bảo các quyền lợi cho thân nhân các gia đình liệt sỹ các đồng chí thương binh trong ngành Công an. Phát động các phong trào "tương thân, tương ái" quyên góp ủng hộ đồng bào những vùng đặc biệt khó khăn, những nơi bị thiên tai bão lũ... giúp đỡ đồng bào từng bước khắc phục khó khăn trong đời sống  kinh tế văn hóa...

          Đặc biệt trong những năm gần đây, bám sát sự lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ Công an, Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh, Đảng ủy Công an tỉnh đã lãnh đạo, chỉ đạo lực lượng Công an thực hiện thắng lợi nhiệm vụ bản bảo an ninh, trật tự, tạo được điểm nhấn mang tính đột phá. Lực lượng Công an đã chủ động tham mưu cho Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh, Bộ Công an nhiều chủ trương, giải pháp kịp thời, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự trên địa bàn tỉnh, phòng ngừa, ngăn chặn có hiệu quả âm mưu, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, phản động và các loại tội phạm, tệ nạn xã hội, giữ vững ổn định an ninh chính trị, không để xảy ra đột xuất, bất ngờ, khủng bố, phá hoại, bạo loạn...; đảm bảo tuyệt đối an ninh an toàn các sự kiện chính trị, văn hóa, thể dục, thể thao lớn diễn ra trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, trong công tác đấu tranh tội phạm, lực lượng Công an đã điều tra khám phá nhiều vụ án nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng tại địa phương, triệt phá thành công nhiều ổ nhóm tội phạm nguy hiểm; tập trung đấu tranh truy quét tội phạm ma túy, đã điều tra, khám phá nhiều vụ án lớn về buôn bán, vận chuyển, tiêu thụ trái phép các chất ma túy, bắt giữ nhiều đối tượng vi phạm và thu nhiều tang vật. Phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc được củng cố và duy trì thường xuyên, càng làm tăng sức mạnh trong đấu tranh, phòng ngừa tội phạm. Trong công tác xây dựng Đảng, xây dựng lực lượng có những chuyển biến tích cực, toàn diện trên tất cả các mặt công tác. Năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của cấp ủy, tổ chức đảng và chất lượng đội ngũ đảng viên được nâng lên; thường xuyên coi trọng công tác giáo dục chính trị tư tưởng cũng như lãnh đạo, chỉ đạo về công tác nghiệp vụ chuyên môn, củng cố tổ chức đảm bảo từ cán bộ lãnh đạo đến chiến sỹ đều tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc, với nhân dân, không ngừng học tập nâng cao nhận thức chính trị, năng lực công tác, trình độ nghiệp vụ; học tập và tu dưỡng theo 6 điều Bác Hồ dạy Công an nhân, ra sức xây dựng lực lượng Công an Cao Bằng từng bước tiến lên chính quy, hiện đại.

          Với những thành tích đã đạt được trải qua hơn 73 năm chiến đấu, xây dựng và trưởng thành lực lượng Công an Cao Bằng đã xuất hiện nhiều tập thể và cá nhân lập được nhiều thành tích xuất sắc đã được Đảng, Nhà nước, tặng thưởng 01 Huân chương Hồ Chí Minh, 01 Huân chương Quân công hạng nhì, 01 Huân chương Quân công hạng ba; 37 đơn vị được tặng thưởng Huân chương Quân công, 41 đơn vị được tặng thưởng Huân chương chiến công, 28 đơn vị được tặng thưởng Huân chương kháng chiến, 24 đơn vị được Thủ tướng tặng Bằng khen. Được Chính phủ, Bộ Công an, Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh tặng nhiều cờ và bằng khen.

          Đất nước bước vào thời kỳ đổi mới, mở ra nhiều cơ hội cho đối ngoại và phát triển kinh tế - xã hội, nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức đối với nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự an toàn xã hội. Nhiều hoạt động tình báo, gián điệp, phản cách mạng lợi dụng chiêu bài nhân quyền để chống phá Đảng, chính quyền; nhiều thủ đoạn tội phạm mới như tội phạm xuyên quốc gia, tội phạm có tổ chức, tội phạm công nghệ cao có diễn biến hết sức phức tạp; đặc biệt là việc lợi dụng mạng Internet để hoạt động phạm tội kích động, gây rối, bôi nhọ đường lối cũng như bôi nhọ cá nhân lãnh đạo Đảng và Nhà nước. Do đó, đã đặt ra cho lực lượng Công an trọng trách rất nặng nề. Để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó đòi hỏi lực lượng Công an Cao Bằng cần phát huy hơn nữa truyền thống cách mạng, tiếp tục đổi mới toàn diện và nâng cao chất lượng các mặt công tác công an; tăng cường xây dựng Đảng, xây dựng lực lượng trong sạch vững mạnh; triển khai thực hiện nghiêm túc các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, đẩy mạnh việc học tập, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, thường xuyên gắn bó với nhân dân; phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ các ngành, các cấp, các tổ chức chính trị - xã hội và đẩy mạnh phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, tạo thành sức mạnh tổng hợp để hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, bảo đảm giữ vững an ninh, trật tự ở địa phương.