Từ ngày 01/7/2025, Luật Luật phòng cháy chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ (PCCC và CNCH), 02 nghị định và 03 thông tư mới về công tác phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ chính thức có hiệu lực thi hành. Trong đó Luật PCCC và CNCH gồm 8 chương 55 điều được xây dựng theo hướng chỉ quy định những vấn đề chung, mang tính nguyên tắc, đưa ra những chính sách quan trọng, cùng với đó Chính phủ cũng ban hành 2 Nghị định để cụ thể hóa, hướng dẫn thi hành Luật: Nghị định 106/2025/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực PCCC và cứu nạn, cứu hộ; Nghị định 105/2025/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật PCCC và cứu nạn, cứu hộ; Bộ Công an ban hành Thông tư 36, 37, 38/2025/TT-BCA quy định nhiệm vụ, quyền hạn, dân chủ cơ sở và hướng dẫn thi hành PCCC, cứu nạn, cứu hộ.

Cán bộ, chiến sĩ Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH diễn tập phương án PCCC

Một số điểm mới của Luật PCCC và CNCH và các văn bản hướng dẫn thi hành cần lưu ý:

1. Sửa đổi tên Luật thành Luật PCCC và CNCH; đồng thời bổ sung quy định cụ thể các hoạt động CNCH; phân định rõ các tình huống CNCH mà lực lượng PCCC và CNCH chủ trì thực hiện.

2. Bổ sung quy định cụ thể, rõ ràng hơn về yêu cầu về phòng cháy, chữa cháy khi lập, điều chỉnh, phê duyệt quy hoạch đô thị và nông thôn trong đó Quy hoạch chung phải có nội dung phát triển hạ tầng PCCC; Quy hoạch phân khu phải có nguồn nước và phương án tổ chức mạng lưới cấp nước chữa cháy, mạng lưới giao thông phục vụ chữa cháy, CNCH, vị trí, quy mô của trụ sở đơn vị PCCC và CNCH; Quy hoạch chi tiết phải có đường bộ, bãi đỗ, khoảng trống bảo đảm cho xe chữa cháy và phương tiện chữa cháy cơ giới triển khai hoạt động, nguồn nước chữa cháy, nguồn điện phục vụ hoạt động PCCC, địa điểm cho đơn vị PCCC và CNCH.

3. Sửa đổi, bổ sung quy định công tác kiểm tra về PCCC

- Tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu cơ sở trong việc tự kiểm tra PCCC, tự kiểm tra thường xuyên không quá 01 tháng/ lần; tự kiểm tra định kỳ: 06 tháng một lần đối với cơ sở thuộc Phụ lục II, 01 năm một lần đối với các cơ sở còn lại thuộc Phụ lục I kèm theo Nghị định số 105/2025/NĐ-CP. Cho phép người đứng đầu cơ sở phân công người có trình độ chuyên môn hoặc đã được huấn luyện, bồi dưỡng nghiệp vụ về PCCC để giúp thực hiện việc tự kiểm tra PCCC trong phạm vi quản lý của mình. Người đứng đầu cơ sở phải báo cáo định kỳ 06 tháng về tình hình công tác PCCC.

- Thẩm quyền kiểm tra của cơ quan Công an (Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH Công an cấp tỉnh) được quy định tại điểm a khoản 2 Điều 13 Nghị định số 105/2025/NĐ-CP, cụ thể: Kiểm tra định kỳ 01 năm một lần đối với cơ sở thuộc nhóm 1 quy định tại Phụ lục II kèm theo Nghị định số 105/2025/NĐ-CP; kiểm tra định kỳ 02 năm một lần đối với cơ sở thuộc nhóm 2 quy định tại Phụ lục II kèm theo Nghị định số 105/2025/NĐ-CP; kiểm tra đột xuất khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật, có đơn khiếu nại, tố cáo về vi phạm pháp luật liên quan đến phòng cháy, chữa cháy theo quy định hoặc theo yêu cầu phục vụ bảo đảm an ninh, trật tự của cơ quan có thẩm quyền.

- Thẩm quyền kiểm tra của cơ quan chuyên môn về xây dựng được quy định tại điểm b khoản 2 Điều 13 Nghị định số 105/2025/NĐ-CP, cụ thể: kiểm tra định kỳ 01 năm một lần đối với cơ sở thuộc nhóm 1 quy định tại Phụ lục II kèm theo Nghị định số 105/2025/NĐ-CP, 02 năm một lần đối với cơ sở thuộc nhóm 2 quy định tại Phụ lục II kèm theo Nghị định số105/2025/NĐ-CP. Kiểm tra đột xuất khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật, có đơn khiếu nại, tố cáo về vi phạm pháp luật liên quan đến phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ theo quy định hoặc khi có yêu cầu phối hợp để phục vụ bảo đảm an ninh, trật tự của cơ quan có thẩm quyền đối với cơ sở thuộc Phụ lục II kèm theo Nghị định số105/2025/NĐ-CP.

- Để thống nhất trong tổ chức thực hiện và giảm số lượt kiểm tra đối với cơ sở theo tinh thần chỉ đạo của Chính phủ, tại khoản 3 Điều 14 Nghị định số 105/2025/NĐ-CP đã quy định cụ thể việc phối hợp kiểm tra định kỳ của cơ quan Công an và cơ quan chuyên môn về xây dựng.

 4. Về danh mục các dự án, công trình, phương tiện giao thông phải thực hiện thẩm định thiết kế, kiểm tra công tác nghiệm thu về PCCC được điều chỉnh theo hướng tăng quy mô các dự án, công trình, tăng cường vai trò trách nhiệm của chủ đầu tư, chủ sở hữu công trình, chủ phương tiện giao thông trong việc tự chịu trách nhiệm trong bảo đảm các điều kiện an toàn PCCC ngay từ khâu thiết kế.

Phân định nội dung thẩm định thiết kế về PCCC của Chủ đầu tư, Chủ sở hữu; Cơ quan đăng kiểm; Cơ quan chuyên môn xây dựng; Cơ quan Công an; Sửa đổi, bổ sung quy định về kiểm tra công tác nghiệm thu PCCC. Chủ đầu tư có thể Nộp hồ sơ đề nghị giải quyết thủ tục hành chính tại từng cơ quan quản lý chuyên ngành  hoặc nộp đồng thời hồ sơ đến các cơ quan để đề nghị giải quyết. Cắt giảm trên 30 % thời gian thẩm định thiết kế (từ 10 đến 15 ngày giảm xuống còn 6 đến 10 ngày).

5. Đơn giản hóa thủ tục hành chính từ 37 thủ tục xuống 09 thủ tục; bãi bỏ quy định kinh doanh dịch vụ PCCC là ngành nghề kinh doanh có điều kiện; bãi bỏ các quy định hiện hành liên quan đến thủ tục hành chính về phê duyệt phương án của cơ sở; hồ sơ quản lý công tác PCCC, CNCH cho phép lưu trữ hồ sơ dưới nhiều hình thức; điều chỉnh các quy định liên quan đến hoạt động xây dựng, thực tập phương án chữa cháy, CNCH theo hướng lồng ghép phương án chữa cháy với phương án CNCH; hướng dẫn cụ thể nội dung và mẫu phương án để người đứng đầu cơ sở dễ thực hiện, nâng cao chất lượng trong việc xây dựng phương án và tăng cường trách nhiệm trong việc tự tổ chức thực tập.

6. Đối với cơ sở có từ 20 người thường xuyên làm việc trở lên phải thành lập Đội PCCC và CNCH cơ sở. Đội PCCC và CNCH cơ sở, dân phòng được hoạt động theo chế độ kiêm nhiệm. Bổ sung quy định về hoạt động Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ tình nguyện.

7. Thay đổi các quy định liên quan đến việc quản lý phương tiện về PCCC; phương tiện PCCC, CNCH và vật liệu, cấu kiện ngăn cháy, chống cháy phải được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép lưu thông. Xây dựng Cơ sở dữ liệu về PCCC, CNCH, các cơ sở thuộc diện quản lý phải truyền tin báo cháy từ hệ thống báo cháy của cơ sở về cơ quan Công an.