Báo cáo cho biết, sau việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019-2021, cả nước đã giảm được 3.437 cơ quan ở cấp xã và 429 cơ quan ở cấp huyện. Qua việc giảm số cơ quan cấp xã và cấp huyện nói trên mà giảm được 706/2.411 cán bộ, công chức cấp huyện, 9.694/20.403 cán bộ, công chức cấp xã và 8.448/14.233 người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã.

Báo cáo cũng cho biết, nhiều nơi chủ động sáp nhập các thôn, tổ dân phố chưa đủ tiêu chuẩn theo quy định, qua đó giảm được 16.321/86.282 thôn, tổ dân phố và nếu chỉ tính tại 45 tỉnh thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính thì đã giảm tương ứng 48.963 người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố.

Các cơ quan của Quốc hội dẫn báo cáo của Chính phủ cho hay về ngân sách Nhà nước, giai đoạn 2019-2021 đã tiết kiệm chi khoảng 2.008,63 tỷ đồng. Cụ thể giảm chi hoạt động của chính quyền cấp huyện, xã là 1.132,63 tỷ đồng, bao gồm: Giảm chi tiền lương và phụ cấp là 787,84 tỷ đồng; giảm chi hoạt động là 344,79 tỷ đồng và giảm chi phụ cấp người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố khoảng 876 tỷ đồng.

Bộ máy nhân sự gọn hơn, ít người hơn, số đầu người phải trả lương ít hơn thì chi phí giảm. Bài toán ấy dễ hiểu.

Giảm chi thì rất quý, dù con số giảm chi cho cả giai đoạn 2019-2021 chỉ khoảng 2.008,63 tỷ đồng thực ra không phải là lớn. Nhưng trong hoàn cảnh ngân sách khó khăn như ở nước ta thì việc tiết kiệm được đồng nào là hay đồng đó, vì thế nên rất đáng trân trọng.

2.008,63 tỷ đồng không lớn, nhưng rõ ràng là có thêm nguồn lực để đưa vào công cuộc đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện chiến lược xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới và chỉnh trang đô thị, góp phần thực hiện đồng bộ các chính sách an sinh xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.

Nhưng sau khi sắp xếp đơn vị hành chính, giảm số người làm và giảm chi, hiệu quả của công tác quản lý Nhà nước có cơ bản đạt kết quả tốt, bảo đảm các chỉ tiêu đề ra; đồng thời, bảo đảm quốc phòng, an ninh, giữ vững trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn… hay không thì vẫn cần phải giám sát một cách thực chất và sòng phẳng, chứ không đơn thuần chỉ căn cứ vào báo cáo từ các địa phương và sự ổn định về hình thức.

Nay thì theo mục tiêu tinh gọn, chúng ta đang cố gắng để sắp xếp lại đơn vị hành chính, thực ra là sáp nhập một loạt đơn vị hành chính. Bộ Nội vụ cũng đang thực hiện đề án sáp nhập một số tỉnh do không hội đủ các tiêu chí theo quy định.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho hay, quá trình sắp xếp các đơn vị hành chính vừa qua đã bộc lộ nhiều khó khăn, vướng mắc. Chẳng hạn như khi mở rộng phạm vi địa bàn quản lý thì khối lượng công việc về thủ tục hành chính, nhu cầu sử dụng dịch vụ công tăng, trong khi số lượng cán bộ, công chức phải cắt giảm để bảo đảm số lượng theo quy định.

Điều này tác động không nhỏ đến công tác chỉ đạo, điều hành, đặc biệt là các huyện, xã thuộc khu vực miền núi, nông thôn có diện tích lớn, địa hình chia cắt, nhiều đồi núi, sông suối, dân cư rải rác, giao thông đi lại khó khăn. Ngoài ra còn là việc gây xáo trộn đến bản sắc riêng của địa phương về phong tục, tập quán, sinh hoạt, sản xuất; đến tâm tư, tình cảm của cộng đồng dân cư, thiết chế văn hóa…

Như thế là qua triển khai chuyên đề giám sát, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội đã nhìn ra cái được và chưa được của chuyện tách, nhập. Tách, nhập mà không tính đến hệ quả của nó, không tính đến thực tiễn mà cứng nhắc với các tiêu chí, tiêu chuẩn… thì có khi lại “lợi bất cập hại”.

Người dân thì không mong muốn gì hơn là Quốc hội nhìn ra những điều ấy để có một chiến lược dài hơi, quy mô và hợp lý để ổn định mà làm ăn. “An cư mới lạc nghiệp”, đơn giản vậy thôi.