Thời gian qua mặc dù đã được nhiều cơ quan, tổ chức ở các cấp chính quyền địa phương tuyên truyền các quy định về Luật THAHS tại cộng đồng và các nghị định, văn bản hướng dẫn có liên quan. Tuy nhiên, tình hình các đối tượng THAHS tại cộng đồng vẫn còn tiếp tục tái phạm tội.

Trên địa bàn tỉnh hiện nay có 602 người chấp hành án hình sự tại cộng đồng, chủ yếu là các đối tượng án treo, cải tạo không giam giữ, cấm đảm nhiệm chức vụ, tha tù trước thời hạn có điều kiện. Chỉ tính riêng trong 6 tháng đầu năm 2025, đã có 07 đối tượng chấp hành án hình sự tại cộng đồng tái phạm tội.

Ban Chỉ đạo tổ chức thi hành án hình sự và tái hòa nhập cộng đồng tỉnh Cao Bằng đã lãnh đạo, chỉ đạo, huy động sự tham gia của các sở, ban, ngành, tổ chức chính trị - xã hội trong công tác tiếp nhận, quản lý, giáo dục, giúp đỡ người chấp hành án hình sự tại cộng đồng.

Trong đó, Công an cấp xã đóng vai trò là lực lượng nòng cốt, trực tiếp, quan trọng trong việc triển khai thực hiện. Công an tỉnh đã thường xuyên tổ chức các đoàn kiểm tra đối với Công an cấp xã và UBND cùng cấp, qua đó hạn chế tình trạng người chấp hành án vi phạm pháp luật, vi phạm nghĩa vụ và giải quyết các trường hợp như thay đổi nơi cư trú, xin đi khỏi nơi cư trú, cấp giấy chứng nhận chấp hành xong thời gian thử thách…

Chỉ đạo lực lượng Công an cấp xã triển khai thực hiện các biện pháp nghiệp vụ, nắm tình hình địa bàn, nắm bắt tư tưởng, tâm lý của các đối tượng đang chấp hành án kịp thời phát hiện các đối tượng có dấu hiệu, biểu hiện nghi vấn hoạt động tái phạm tội.

Tổ chức tuyên truyền đến quần chúng nhân dân về chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước liên quan đến công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng.

Ban chỉ đạo tổ chức thi hành án hình sự và tái hoà nhập cộng đồng tỉnh Cao Bằng tổ chức hội nghị sơ kết 05 năm thực hiện Chỉ thị số 33/CT-TTG ngày 05/12/2018 của Thủ tướng chính phủ.

Mặc dù đã nhận được sự quan tâm, chỉ đạo của lãnh đạo các cấp, sự phối hợp chặt chẽ của các ban, ngành, địa phương, các tổ chức chính trị - xã hội cũng như sự nỗ lực vào cuộc quyết liệt trong triển khai thực hiện công tác THAHS tại cộng đồng của lực lượng Công an. Tuy nhiên, một số các đối tượng chấp hành án hình sự tại cộng đồng vẫn tiếp tục tái phạm tội. Do đó, công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng trên địa bàn tỉnh còn gặp một số khó khăn, vướng mắc như sau:

1. Người chấp hành án hình sự tại cộng đồng sinh sống ở vùng sâu, vùng xa, nhà ở riêng lẻ, gây khó khăn trong công tác quản lý, giám sát, giáo dục các đối tượng.

2. Một số cấp ủy, chính quyền địa phương, nhất là cấp xã chưa thực sự quan tâm, chỉ đạo thực hiện quyết liệt các nội dung liên quan đến công tác quản lý, giám sát, giáo dục các đối tượng.

3. Đối tượng THAHS tại cộng đồng chưa ý thức được tính chất, mức độ của hành vi vi phạm đã gây ra, chưa nghiêm túc chấp hành bản án, chưa tuân thủ các quy định của pháp luật. Một số đối tượng có hành vi tái phạm tội, đi khỏi nơi cư trú mà không khai báo với chính quyền địa phương, gây khó khăn trong công tác quản lý, giám sát, giáo dục đối tượng.

4. Công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho người chấp hành án hình sự tại cộng đồng đã được tăng cường nhưng chưa thực sự hiệu quả do cán bộ thực hiện chưa có kỹ năng tuyên truyền, nhận thức của người chấp hành án hình sự tại cộng đồng chưa cao, thiếu hiểu biết pháp luật. Có nhiều đối tượng lợi dụng được tại ngoại do nuôi con nhỏ nên đã có những hành vi vi phạm tiếp diễn.

5. Lực lượng cán bộ, chiến sĩ trực tiếp thực hiện công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng tại Công an cấp cơ sở còn hạn chế chưa coi trọng công tác này, cán bộ được đào tạo đúng chuyên ngành còn ít; còn có tư tưởng làm việc cầm chừng, dẫn đến có nơi, có lúc việc quản lý, giám sát người chấp hành án hình sự tại cộng đồng chưa thực sự chặt chẽ. Đặc biệt là ở các xã, phường chưa thực sự quan tâm, đi sâu đi sát vào lĩnh vực này.

6. Công tác truy nã đối tượng trong diện quản lý còn gặp nhiều khó khăn vì đa số các đối tượng đã trốn truy nã đã nhiều năm, qua công tác nắm hình hình các đối tượng đã trốn sâu vào nội địa Trung Quốc, gây khó khăn cho công tác bắt.

Xuất phát từ tình hình thực tiễn, để nâng cao hiệu quả công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng trên địa bàn tỉnh Cao Bằng cần thực hiện một số giải pháp như sau:

Một là, tiếp tục kiện toàn tổ chức lực lượng Cảnh sát Thi hành án hình sự tại cộng đồng theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới, khi không tổ chức cấp huyện. Trong đó, lực lượng Công an cấp xã đóng vai trò là lực lượng nòng cốt, trực tiếp, quan trọng trong việc quản lý địa bàn, quản lý đối tượng thi hành án hình sự tại cộng đồng, nhất là trong thời điểm cả nước ta đang triển khai thực hiện hoạt động theo mô hình mới. Thường xuyên quan tâm, giáo dục chính trị tư tưởng, xây dựng đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, có phẩm chất đạo đức, có ý thức trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ này và xử lý nghiêm đối với những tập thể, cá nhân thiếu ý thức, trách nhiệm, làm việc cầm chừng trong thực hiện nhiệm vụ dẫn đến những tồn tại hạn chế.

Hai là, thường xuyên quan tâm hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra định kỳ, đột xuất công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng đối với UBND cấp xã và Công an cấp xã; trọng tâm là công tác quản lý, giám sát, giáo dục người chấp hành án hình sự tại cộng đồng; công tác tiếp nhận bản án, quyết định của Tòa án và hoàn chỉnh thủ tục hồ sơ thi hành án…

Ba là, gắn công tác thi hành án hình sự tại cộng đồng với các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội, công tác phòng, chống tội phạm ở địa phương. Xác định công tác tuyên truyền vận động Nhân dân chấp hành các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước với phương châm “đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng”, góp phần nâng cao ý thức, nhận thức, trách nhiệm của quần chúng nhân dân trong việc phối hợp quản lý, giám sát, giáo dục, giúp đỡ người chấp hành án hình sự tại cộng đồng đạt hiệu quả.

Bốn là, tăng cường công tác kiểm tra việc chấp hành pháp luật của người chấp hành án hình sự tại cộng đồng, kịp thời chấn chỉnh và yêu cầu người chấp hành án phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ của công dân và nghĩa vụ thi hành án theo quy định. Xử lý nghiêm khắc những trường hợp vi phạm, trốn tránh nghĩa vụ thi hành án, qua đó nâng cao hiệu quả giáo dục, phòng ngừa tội phạm góp phần bảo đảm an ninh trật tự trên địa bàn. Bố trí CBCS có chuyên môn tăng cường công tác xác minh thông tin đối tượng truy nã từ nhiều nguồn, tích cực vận động thân nhân đối tượng hợp tác, trao đổi thông tin với Cơ quan Công an.

Năm là, tăng cường công tác phối hợp giữa lực lượng Công an và có các quy định ràng buộc cụ thể để nâng cao trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc quản lý, giám sát người chấp hành án hình sự tại cộng đồng. Đề cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu để chỉ đạo tổ chức thực hiện theo quy định.

Sáu là, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác quản lý thi hành án, đây là một nội dung được Cơ quan Thi hành án hình sự Công an tỉnh đặc biệt quan tâm, hiện nay các cán bộ phụ trách địa bàn đã nghiên cứu và đưa vào sử dụng phần mềm Excel trên ứng dụng One Drive để cập nhật thông tin các đối tượng thi hành án hình sự tại cộng đồng và tái hòa nhập cộng đồng trên địa bàn. Thông qua việc quản lý trên phần mềm, cán bộ quản lý địa bàn sẽ nắm chắc mọi thông tin về đối tượng cũng như tình hình chấp hành pháp luật, những lưu ý về nhân thân đối tượng, phân loại đối tượng, thời điểm đến thời hạn đề nghị xóa án tích đối với người chấp hành xong án phạt tù chưa được xóa án tích… phục vụ hiệu quả công tác quản lý, giám sát, giáo dục, giúp đỡ các đối tượng trên địa bàn.