Những năm vừa qua, lừa đảo trực tuyến đã và đang trở thành vấn nạn trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam. Các đối tượng lợi dụng bối cảnh bùng nổ công nghệ thông tin để thực hiện nhiều vụ lừa đảo trực tuyến, chiếm đoạt tài sản có giá trị cao, gây bức xúc trong dư luận và quần chúng nhân dân, ảnh hưởng nghiêm trọng đến trật tự an toàn xã hội.

Nạn lừa đảo xảy ra ở hầu hết các địa phương trên cả nước, chiếm tỷ lệ cao trong cơ cấu tội phạm hình sự, đa dạng về hình thức, phạm vi hoạt động xuyên quốc gia. Các đối tượng liên tục thay đổi phương thức, sử dụng nhiều thủ đoạn phạm tội mới; hoạt động tinh vi, chuyên nghiệp hơn; có sự móc nối, học tập kinh nghiệm của các băng nhóm tội phạm trên thế giới.

Công an tỉnh Cao Bằng đã phối hợp các cơ quan quản lý nhà nước tuyên truyền nhiều phương thức, thủ đoạn hoạt động của các đối tượng. Tuy nhiên vẫn có nhiều người dân nhận thức chưa đầy đủ hoặc chưa nhận thức được phương thức thủ đoạn phạm tội của các đối tượng, thiếu cảnh giác và ý thức tự bảo vệ bản thân khi hoạt động trên môi trường mạng nên đã trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo.

Qua công tác nắm tình hình, phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng, Công an tỉnh xác định các đối tượng lừa đảo sử dụng nhiều hình thức khác nhau, nhắm đến mọi khía cạnh đời sống xã hội của người dân, với mỗi phương thức, các đối tượng đều xây dựng nhiều kịch bản tiếp cận khác nhau. Đặc điểm của tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng là:

- Hoạt động trên không gian mạng hoặc sử dụng các thiết bị, phần mềm công nghệ có tính ẩn danh cao để thực hiện hành vi phạm tội.

- Khai thác lỗ hổng bảo mật trên các thiết bị điện tử hoặc sơ hở của người dùng khi tham gia môi trường mạng.

- Đánh vào lòng tham, tâm lý hoang mang, thiếu nhận thức, cảnh giác của người dân khi tham gia mạng xã hội.

- Hoạt động có tổ chức, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng nhóm khác nhau. Xây dựng kịch bản cho nhân viên trước từng tình huống cụ thể.

- Lợi dụng những sở hở trong công tác quản lý nhà nước về cung cấp dịch vụ viễn thông, internet, ngân hàng… để thực hiện hành vi phạm tội nhằm trốn tránh sự phát hiện của cơ quan chức năng.

Để nâng cao nhận thức, ý thức cảnh giác cho người dân khi tham gia hoạt động trên môi trường mạng, Bộ Công an, Công an tỉnh đã xác định 11 phương thức lừa đảo phổ biến hiện nay, dấu hiệu nhận biết và biện pháp phòng tránh lừa đảo trực tuyến.

Lừa đảo mua bán hàng hóa, dịch vụ (vé máy bay, du lịch…) giá rẻ

* Dấu hiệu:

- Các đối tượng đăng tải bài viết quảng cáo các loại hàng hóa, dịch vụ với mức giá rẻ hơn so với thị trường. Khi người dân liên hệ, các đối tượng tạo vỏ bọc uy tín, yêu cầu người dân chuyển tiền đặt cọc hoặc trả tiền trước, sau đó chiếm đoạt số tiền trên.

- Đăng bài viết quảng cáo dịch vụ làm thị thực (visa) du lịch nước ngoài, cam kết tỷ lệ thành công cao, hoàn trả 100% số tiền nếu không xin được visa. Sau khi nạn nhân chuyển khoản đặt cọc hoặc thanh toán trước chi phí, các đối tượng yêu cầu nạn nhân tự khai thông tin tờ khai, hoàn thiện hồ sơ… Sau đó lấy nhiều lý do khác nhau để không trả lại tiền.

- Giả mạo website/fanpage của công ty du lịch uy tín, làm giả ảnh chụp biên lai, hóa đơn thanh toán và đề nghị nạn nhân chuyển khoản thanh toán chi phí tour du lịch. Sau khi khách hàng chuyển tiền để thanh toán dịch vụ du lịch các đối tượng sẽ chiếm đoạt tiền và chặn liên lạc.

- Mạo danh đại lý bán vé máy bay, tự tạo ra các website, trang mạng xã hội, với địa chỉ đường dẫn, thiết kế tương tự kênh của các hãng hoặc đại lý chính thức, đăng tải nhiều bài viết thể hiện việc đặt vé máy bay cho nhiều đoàn khách khác nhau.

- Nếu khách hàng liên hệ, các đối tượng sẽ đặt chỗ vé máy bay, gửi mã đặt chỗ để làm tin hoặc sử dụng phần mềm chỉnh sửa ảnh để tạo vé máy bay giả và yêu cầu khách hàng thanh toán. Sau khi nhận thanh toán, các đối tượng không xuất ra vé máy bay và ngắt liên lạc.

* Biện pháp phòng tránh:

Để tránh bị lừa đảo trước các thủ đoạn nêu trên, người dân cần tìm hiểu kỹ thông tin khi lựa chọn mua sắm hàng hóa hoặc các gói dịch vụ trên mạng, nên lựa chọn mua hàng, dịch vụ đặt tour, đặt phòng, đặt vé máy bay… của những công ty uy tín. Để yên tâm hơn, người dân có thể đề nghị phía đối tác cho xem hóa đơn chứng từ, giấy phép hoạt động kinh doanh, giấy tờ, chứng chỉ hành nghề… của công ty lữ hành, du lịch; đề nghị thanh toán sau khi nhận và kiểm tra hàng đối với các giao dịch mua hàng trực tuyến.

Đồng thời, chú ý các dấu hiệu nhận biết website giả mạo thông qua tên website và tên miền. Thông thường tên các website giả sẽ gần giống với tên các website thật nhưng sẽ có thêm hoặc thiếu một số ký tự. Tên miền giả thường sử dụng những đuôi lạ như .cc, .xyz, .tk…

Đặc biệt, đối với các trang mạng xã hội hoạt động mua bán, quảng bá các gói du lịch, nhất là gói du lịch giá rẻ, vé máy bay giá rẻ, người dân nên chọn các trang mạng xã hội có dấu tích xanh (đã được xác thực) hoặc chọn các trang mạng xã hội uy tín mà mình biết rõ thông tin của người bán. Lưu lại thông tin liên quan để kịp thời phát hiện dấu hiệu lừa đảo, trình báo cho cơ quan Công an nơi gần nhất để được hướng dẫn giải quyết.