Trước xu thế đầu tư vào các hoạt động trực tuyến như chứng khoán, tiền ảo… của người dân tăng cao trong những năm gần đây, tội phạm lừa đảo qua mạng đẩy mạnh hoạt động thông qua hình thức này. Chúng tạo lập các sàn chứng khoán, đa cấp, tiền ảo… một cách dễ dàng, sử dụng mạng xã hội quảng cáo, tuyển người tham gia đầu tư với những lời hứa hẹn hấp dẫn như: cam kết có lãi, lợi nhuận cao, kiếm tiền dễ dàng… khiến cho không ít nạn nhân sập bẫy, mất số tiền lớn. Hầu hết nạn nhân khi tham gia đầu tư đều được tư vấn chi tiết cách thức mở tài khoản, đầu tư các khoản tiền nhỏ để thử và nhận lại khoản lãi suất tương ứng nhằm mục đích đánh vào lòng tham. Sau khi thấy có thể kiếm được tiền từ các sàn này, nạn nhân được mời gọi đầu tư số tiền lớn hơn và lấy nhiều lý do để không thể rút được tiền ra mà phải đóng thêm nhiều khoản phí với cam kết sẽ được nhận lại toàn bộ cả tiền phí và tiền lãi ban đầu (hệ thống thanh toán lỗi, nhập sai nội dung giao dịch, sai tài khoản, cơ quan thuế nước ngoài điều tra…) hoặc khóa tài khoản, cho sập sàn giao dịch và cắt liên lạc với nạn nhân.
Ngoài ra, hình thức lừa đảo tình cảm hiện nay không còn mới, tuy nhiên vẫn có rất nhiều người dân dính phải bẫy lừa đảo của các đối tượng. Chúng lập ra nhiều tài khoản mạng xã hội ảo, lấy ảnh, thông tin của những người nổi tiếng hoặc có ngoại hình ưa nhìn, vỏ bọc doanh nhân, nhắn tin trò chuyện trong thời gian dài với nạn nhân. Trong khi trò chuyện, các đối tượng chia sẻ việc mình kiếm được nhiều tiền thông qua công việc đầu tư, làm nhiệm vụ qua mạng, lôi kéo nạn nhân tham gia cùng nhằm chiếm đoạt tài sản. Ngoài ra, đối tượng có thể tự xưng mình là người nước ngoài, ngỏ ý muốn gửi quà tặng có giá trị cao cho nạn nhân, sau đó giả danh các cơ quan chức năng (Công an, Thuế, Hải quan…) đề nghị nạn nhân đóng các khoản phí để nhận được quà.
* Dấu hiệu:
- Các đối tượng thường chủ động tiếp cận với người dân để tìm cách giới thiệu, quảng cáo về trang web hoặc sàn giao dịch mà mình đang đầu tư và thu được lợi nhuận cao từ việc đầu tư này.
- Phương thức tiếp cận nạn nhân của các đối tượng rất đa dạng, có thể từ quảng cáo trên mạng xã hội, hoặc vào vai doanh nhân thành đạt kết bạn làm quen, trò chuyện tình cảm trong thời gian dài, dần dần lôi kéo đầu tư.
- Các đối tượng tìm nhiều cách để không gặp mặt nạn nhân, lấy lý do ở nước ngoài, đi công tác… giả mạo định vị để tạo lòng tin. Chúng luôn đóng vai là người đầu tư cùng khiến nhiều nạn nhân dù đã nghi ngờ bị lừa đảo nhưng vẫn tin tưởng vào “người bạn” của mình nên tiếp tục chuyển tiền.
- Nạn nhân thường được đưa vào các nhóm kín trên mạng xã hội (Zalo, Telegram…) có nhiều tài khoản ảo đóng vai “chuyên gia đọc lệnh”, thành viên cùng tham gia đầu tư. Các tài khoản ảo thường xuyên đăng tin chuyển tiền thành công hoặc đã nhận được lãi suất từ sàn đầu tư sau khi làm theo hướng dẫn của các “chuyên gia”. Khi nạn nhân có dấu hiệu nghi ngờ, cân nhắc chuyển tiền, các tài khoản ảo liên tục thúc giục việc chuyển tiền để nhóm tiếp tục hoạt động.
- Nhận được tin nhắn hỏi thăm từ các tài khoản mạng xã hội (khen tấm hình đẹp, hỏi thăm khung cảnh, khen ngoại hình…) với mục đích tiếp cận, làm quen. Những tài khoản này liên tục hỏi thăm trong một thời gian dài.
- Yêu cầu kết bạn thông qua các tài khoản mạng xã hội, đặc biệt là các ứng dụng hẹn hò (Facebook, Zalo, Tinder…). Các tài khoản kết bạn thường có vỏ bọc “hào nhoáng” như ngoại hình đẹp, cuộc sống giàu có, đi du lịch nhiều nơi…
- Trong thời gian nói chuyện với nạn nhân, các đối tượng thường xuyên chia sẻ về cuộc sống, sinh hoạt…, trong đó lồng ghép nội dung mình đang làm công việc online và kiếm được nhiều tiền từ công việc này. Trong một số trường hợp, các đối tượng nhờ nạn nhân đăng nhập tài khoản của mình trên sàn đầu tư để làm nhiệm vụ giúp vì lý do đang bận việc cá nhân, việc này nhằm mục đích cho nạn nhân làm quen trước khi rủ nạn nhân tham gia chung.
- Khi tham gia đầu tư theo lôi kéo của đối tượng, nạn nhân có thể nhận được tiền lãi sau một số lần đầu tư ban đầu với số tiền nhỏ. Dần dần hệ thống sẽ yêu cầu nạn nhân đầu tư số tiền lớn hơn hoặc lấy nhiều lý do để “giam tiền” như: cơ quan thuế nước ngoài phong tỏa, thao tác sai, lỗi giao dịch… và yêu cầu nạn nhân chuyển thêm tiền để có thể rút toàn bộ về.
- Hứa hẹn tặng quà có giá trị cao gửi từ nước ngoài về. Đối tượng sau thời gian trò chuyện qua mạng tỏ ý rất yêu mến nạn nhân, muốn tặng cho nạn nhân những món quà có giá trị cao. Tuy nhiên việc gửi quà về gặp nhiều trục trặc như: bị cơ quan chức năng tạm giữ do quà giá trị cao, cần các khoản phí để thông quan… Nhiều nạn nhân với tâm lý sẽ nhận được quà giá trị rất lớn nên chấp nhận ứng trước một số tiền để hoàn thiện thủ tục.
* Biện pháp phòng tránh:
- Cảnh giác khi tham gia đầu tư chứng khoán, đa cấp, tiền ảo… vào các sàn giao dịch trực tuyến trên mạng không rõ thông tin hoặc thông tin có dấu hiệu bị giả mạo. Tìm hiểu kỹ thông tin về sàn giao dịch trước khi đầu tư, đặc biệt là các sàn đầu tư đăng tải địa chỉ ảo, không có thật, hoặc giả mạo của sàn đầu tư chính thống.
- Nâng cao cảnh giác khi giao tiếp với người lạ trên mạng xã hội, tuyệt đối không chia sẻ thông tin cá nhân, làm theo hướng dẫn khi chưa xác định chính xác nhân thân, lai lịch của người đó.
- Chỉ đầu tư vào các sàn giao dịch chính thống đã được cơ quan quản lý nhà nước cấp phép hoạt động. Trước khi đầu tư, nên đến trực tiếp văn phòng của các sàn giao dịch để được tư vấn, hỗ trợ và kiểm chứng thông tin.
- Cẩn trọng khi tiếp xúc với người lạ trên mạng, đặc biệt là các tài khoản lạ, không có bạn chung, từ nước ngoài… Tuyệt đối không tin tưởng vào những “bạn bè” qua mạng khi chưa gặp mặt và nắm rõ thông tin cá nhân.
- Cần tìm hiểu kỹ về các hoạt động kiếm tiền online như: sàn thương mại điện tử, làm nhiệm vụ hưởng hoa hồng, đầu tư online…
- Cảnh giác khi được mời tham gia các hệ thống đầu tư online, công việc đơn giản nhưng có thu nhập “khủng”.
- Kiểm tra kỹ thông tin khi có đề nghị nhận quà tặng từ người lạ. Cần xác minh thông tin qua đơn vị vận chuyển chính thống, không chuyển tiền trả các khoản phí trước khi nhận và kiểm tra hàng.
- Việc tìm kiếm bạn bè, kết bạn qua mạng xã hội tiềm ẩn nhiều nguy cơ rủi ro trở thành nạn nhân lừa đảo hoặc bị xâm hại bởi các hành vi khác. Vì vậy cần tìm hiểu thật kỹ thông tin, gặp mặt trực tiếp và xác định chính xác danh tính trước khi đi đến một mối quan hệ với bạn quen qua mạng xã hội.